path: root/translations/vi.md

# 💻📖 luật của hacker

Những Luật, Lý thuyết, Nguyên tắc và Mẫu mà các nhà lập trình viên sẽ thấy hữu ích.

[Xem trong ngôn ngữ khác](#translations): [🇮🇩](./translations/id.md) [🇧🇷](./translations/pt-BR.md) [🇨🇳](https://github.com/nusr/hacker-laws-zh) [🇩🇪](./translations/de.md) [🇫🇷](./translations/fr.md) [🇬🇷](./translations/el.md) [🇮🇹](https://github.com/csparpa/hacker-laws-it) [🇱🇻](./translations/lv.md) [🇰🇷](https://github.com/codeanddonuts/hacker-laws-kr) [🇷🇺](https://github.com/solarrust/hacker-laws) [🇪🇸](./translations/es-ES.md) [🇹🇷](https://github.com/umutphp/hacker-laws-tr) [🇯🇵](./translations/jp.md) [🇺🇦](./translations/uk.md)

Bạn thích dự án này không? Xin vui lòng cân nhắc [ủng hộ tôi](https://github.com/sponsors/dwmkerr) và [làm người phiên dịch](#translations). Cũng xem podcast này trên [The Changelog - Laws for Hackers to Live By](https://changelog.com/podcast/403) để tìm hiểu về dự án! Bạn cũng có thể [tải phiên bản PDF mới nhất của eBook](https://github.com/dwmkerr/hacker-laws/releases/latest/download/hacker-laws.pdf). Tìm hiểu [hướng dẫn đóng góp](./.github/contributing.md) nếu bạn muốn đóng góp cho dự án!

---

<!-- vim-markdown-toc GFM -->

- [Giới thiêu chung](#introduction)
- [Các luật](#laws)
    - [Lý thuyết 90–9–1 (1% Rule)](#9091-principle-1-rule)
    - [Luật Amdahl's](#amdahls-law)
    - [Lý thuyết cửa sổ vỡ](#the-broken-windows-theory)
    - [Luật Brooks](#brooks-law)
    - [Định lý CAP (hoặc định lý Brewer)](#cap-theorem-brewers-theorem)
    - [Định luật Conway](#conways-law)
    - [Định luật Cunningham](#cunninghams-law)
    - [Dunbar's Number](#dunbars-number)
    - [Hiệu ứng Dunning-Kruger](#the-dunning-kruger-effect)
    - [Luật Fitts](#fitts-law)
    - [Luật Gall](#galls-law)
    - [Luật Goodhart](#goodharts-law)
    - [Hanlon Razor](#hanlons-razor)
    - [Luật Hick (Luật Hick-Hyman)](#hicks-law-hick-hyman-law)
    - [Định luật Hofstadter](#hofstadters-law)
    - [Định luật Hutber](#hutbers-law)
    - [Chu kỳ Hype &amp; Định luật Amara](#the-hype-cycle--amaras-law)
    - [Luật Hyrum (Luật của giao diện ngầm)](#hyrums-law-the-law-of-implicit-interfaces)
    - [Định luật Kernighan](#kernighans-law)
    - [Luật Linus](#linuss-law)
    - [Định luật Metcalfe](#metcalfes-law)
    - [Định luật Moore](#moores-law)
    - [Định luật Murphy / Định luật Sod](#murphys-law--sods-law)
    - [Dao cạo của Occam](#occams-razor)
    - [Định luật Parkinson](#parkinsons-law)
    - [Hiệu ứng tối ưu sớm](#premature-optimization-effect)
    - [Định luật Putt](#putts-law)
    - [Luật Reed](#reeds-law)
    - [Định luật Bảo toàn Độ phức tạp (Định luật Tesler)](#the-law-of-conservation-of-complexity-teslers-law)
    - [Định luật Demeter](#the-law-of-demeter)
    - [Luật Sự rò rỉ của Trừu tượng](#the-law-of-leaky-abstractions)
    - [Luật tầm thường](#the-law-of-triviality)
    - [Triết lý Unix](#the-unix-philosophy)
    - [Mô hình Spotify](#the-spotify-model)
    - [Quy tắc hai chiếc bánh pizza](#the-two-pizza-rule)
    - [Luật Wadler](#wadlers-law)
    - [Định luật Wheaton](#wheatons-law)
- [Nguyên tắc](#principles)
    - [Tất cả các mô hình đều sai (Định luật George Box)](#all-models-are-wrong-george-boxs-law)
    - [Chesterson's Fence](#chestersons-fence)
    - [Hiệu ứng Biển Chết](#the-dead-sea-effect)
    - [Nguyên tắc Dilbert](#the-dilbert-principle)
    - [Nguyên tắc Pareto (Quy tắc 80/20)](#the-pareto-principle-the-8020-rule)
    - [Nguyên tắc Shirky](#the-shirky-principle)
    - [Nguyên tắc Peter](#the-peter-principle)
    - [Nguyên tắc mạnh mẽ (Định luật Postel)](#the-robustness-principle-postels-law)
    - [SOLID](#solid)
    - [Nguyên tắc Trách Nhiệm Duy Nhất](#the-single-responsibility-principle)
    - [Nguyên tắc Mở / Đóng](#the-openclosed-principle)
    - [Nguyên tắc thay thế Liskov](#the-liskov-substitution-principle)
    - [Nguyên tắc phân tách giao diện](#the-interface-segregation-principle)
    - [Nguyên tắc đảo ngược phụ thuộc](#the-dependency-inversion-principle)
    - [Nguyên tắc DRY](#the-dry-principle)
    - [Nguyên tắc KISS](#the-kiss-principle)
    - [YAGNI](#yagni)
    - [Sự sụp đổ của máy tính phân tán](#the-fallacies-of-distributed-computing)
- [Danh sách đọc](#reading-list)
- [Những nguồn thông tin trên mạng](#online-resources)
- [Sách điện tử PDF](#pdf-ebook)
- [Tệp âm thanh](#podcast)
- [Bản dịch](#translations)
- [Các dự án liên quan](#related-projects)
- [Đóng góp](#contributing)
- [SẼ LÀM](#todo)

<!-- vim-markdown-toc -->

## Giới thiệu

Có rất nhiều luật mà mọi người thảo luận khi nói về phát triển. Kho lưu trữ này là tài liệu tham khảo và tổng quan về một số kho lưu trữ phổ biến nhất. Hãy chia sẻ và gửi bài PR!

❗: Kho lưu trữ này chứa giải thích về một số luật, nguyên tắc và khuôn mẫu, nhưng không *ủng hộ* bất kỳ điều nào trong số đó. Liệu chúng có nên được áp dụng hay không sẽ luôn là vấn đề tranh luận và phụ thuộc rất nhiều vào những gì bạn đang làm.

## Luật

Và chúng ta bắt đầu!

### Nguyên tắc 90–9–1 (Quy tắc 1%)

[Quy tắc 1% trên Wikipedia](https://en.wikipedia.org/wiki/1%25_rule_(Internet_culture))

Nguyên tắc 90-9-1 gợi ý rằng trong một cộng đồng internet như wiki, 90% người tham gia chỉ xem nội dung, 9% chỉnh sửa hoặc sửa đổi nội dung và 1% người tham gia thêm nội dung.

Ví dụ trong thế giới thực:

- Một nghiên cứu năm 2014 trên bốn mạng xã hội về sức khỏe, cho thấy 1% người dùng hàng đầu tạo ra 73% bài đăng, 9% tiếp theo chiếm trung bình ~ 25% và 90% còn lại chiếm trung bình 2% ( [Tham khảo](https://www.jmir.org/2014/2/e33/) )

Xem thêm:

- [Nguyên tắc Pareto](#the-pareto-principle-the-8020-rule)

### Định luật Amdahl

[Luật Amdahl trên Wikipedia](https://en.wikipedia.org/wiki/Amdahl%27s_law)

> Định luật Amdahl là một công thức cho thấy *tốc độ tiềm năng* của một tác vụ tính toán có thể đạt được bằng cách tăng tài nguyên của một hệ thống. Thường được ứng dụng trong tính toán song song, nó có thể dự đoán lợi ích thực tế của việc tăng số lượng bộ xử lý, điều này bị giới hạn bởi khả năng song song của chương trình.

Minh họa tốt nhất với một ví dụ. Nếu một chương trình có hai phần: phần A, phần này chỉ có thể thực hiện bằng một bộ xử lý đơn lẻ và phần B, có thể được thực hiện song song trên nhiều bộ xử lý, thì chúng ta thấy rằng việc thêm nhiều bộ xử lý vào hệ thống thực thi chương trình chỉ có thể có một lợi ích hạn chế. Nó có khả năng cải thiện đáng kể tốc độ của phần B - nhưng tốc độ của phần A sẽ không thay đổi.

Sơ đồ dưới đây cho thấy một số ví dụ về những cải tiến tiềm năng về tốc độ:

<img width="480px" src="./images/amdahls_law.png" alt="Diagram: Amdahl's Law">

*(Image Reference: By Daniels219 at English Wikipedia, Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported, https://en.wikipedia.org/wiki/File:AmdahlsLaw.svg)*

Như có thể thấy, ngay cả một chương trình có thể chạy song song 50% sẽ được hưởng lợi rất ít khi vượt quá 10 đơn vị xử lý, trong khi một chương trình có thể song song 95% vẫn có thể đạt được những cải thiện tốc độ đáng kể với hơn một nghìn đơn vị xử lý.

Như [Định luật Moore](#moores-law) chậm, và tốc độ tăng tốc của bộ xử lý đơn lẻ chậm lại, thì song song hóa là chìa khóa để cải thiện hiệu suất. Ví dụ như lập trình đồ họa - với tính toán dựa trên Shader hiện đại, các pixel hoặc mảnh riêng lẻ có thể được hiển thị song song - đây là lý do tại sao các card đồ họa hiện đại thường có hàng nghìn lõi xử lý (GPU hoặc Shader Units).

Xem thêm:

- [Luật Brooks](#brooks-law)
- [định luật Moore](#moores-law)

### Lý thuyết cửa sổ vỡ

[Lý thuyết cửa sổ vỡ trên Wikipedia](https://en.wikipedia.org/wiki/Broken_windows_theory)

Lý thuyết Cửa Sổ Vỡ nói rằng các dấu hiệu xấu có thể nhìn thấy (cửa sổ kính bị vỡ) dẫn đến tội phạm ngày càng nghiêm trọng hơn (hoặc làm suy thoái môi trường hơn nữa).

Lý thuyết này áp dụng cho phát triển phần mềm, rằng mã chất lượng kém (hoặc [Nợ kỹ thuật](#TODO) ) có thể dẫn đến nhận thức rằng các nỗ lực cải thiện chất lượng có thể bị bỏ qua hoặc định giá thấp, do đó dẫn đến mã chất lượng kém hơn. Hiệu ứng này giảm dần dẫn đến chất lượng giảm mạnh theo thời gian.

Xem thêm:

- [Nợ kỹ thuật](#TODO)

Ví dụ:

- [The Pragmatic Programming: Software Entropy](https://flylib.com/books/en/1.315.1.15/1/)
- [Coding Horror: The Broken Window Theory](https://blog.codinghorror.com/the-broken-window-theory/)
- [OpenSource: Joy of Programming - The Broken Window Theory](https://opensourceforu.com/2011/05/joy-of-programming-broken-window-theory/)

### Luật Brooks

[Luật Brooks trên Wikipedia](https://en.wikipedia.org/wiki/Brooks%27s_law)

> Thêm người vào một dự án phát triển phần mềm đang bị chậm tiến độ, sẽ làm nó chậm hơn.

Luật này nói rằng trong nhiều trường hợp, việc cố gắng đẩy nhanh tiến độ giao một dự án đang chậm, bằng cách bổ sung thêm người, sẽ khiến việc giao dự án chậm hơn. Brooks nói rằng đây là một sự đơn giản hóa quá mức, tuy nhiên, l